اصیل ترین لباس های سنتی گرجستان
لباس سنتی گرجستان
لباس سنتی گرجستان بازتاب مناسبی از میراث فرهنگی مردم بومی این کشور است. سازگاری، ارادت به سنت ها و قدردانی از زیبایی مردم گرجستان در لباسهای سنتی و لباس ملی این کشور نمایان شدهاست. فرهنگ ، هنر و پوشش ملل همواره جزء جاذبه های گردشگری محسوب می شده که در گرجستان هم مورد توجه زیادی قرار گرفته همواره گردشگران از لباس سنتی گرجستان به همراه خود به عنوان سوغات گردشگری به خانه می برند.
زندگی سنتی همراه با تنوع آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی محلی، سبک زندگی منحصر به فردی را برای مردم گرجستان به ارمغان آورده که به نوبه خود باعث ایجاد لباس های متعارف گرجی شده است. اگرچه هر منطقه از گرجستان سبک پوشش و لباس های متمایز خود را دارد، اما وجه تشابه همه این گونه های پوشش در «چوخا»، یک کت پشمی که به طور معمول توسط مردان پوشیده میشود و منگولههای دوخته شده بر روی سینه آن را متمایز میکند، قابل مشاهده است. لباس زنان در مناطق مختلف، به ویژه در جوامع کوهستانی دورافتاده بسیار متنوع است.
ثبت سوابق تاریخی لباس های گرجی
شاهزاده «وخوستی باتونیشویلی» (۱۶۹۶–۱۷۵۷) فردی بود که زمینه را برای مطالعه لباس های سنتی گرجی فراهم کرد و توجه ویژه ای به لباس های مربوط به قرون وسطی و نسل خودش داشت. مسافران خارجی مانند «آرکانژلو لمبرتی» و «ژان شاردن» نیز مشارکت قابل توجهی در این موضوع داشتند. ژان شاردن در دهه ۱۶۷۰م. به گرجستان سفر کرد، و یادداشت های منحصربفرد او بینش ارزشمندی در مورد لباس محلی آن زمان و همچنین شباهتها و تفاوتهای لباس ایرانی، گرجی و اروپایی ارائه میدهد.
به لطف این سوابق تاریخی و سایر موارد دیگر، امروزه تصویری جامع از سبکهای مختلف پوشش سنتی گرجی مربوط به نواحی مختلف جغرافیایی گرجستان در دسترس ما قرار دارد.
در ادامه با برخی از لباسهای سنتی گرجستان آشنا میشویم:
- کارتلی-کاختی
- پشاو-خوسورتی
- توشی
- سوانتی
- راچا
- آجارا و گوریا
- گرجی
کارتلی-کاختی
به گفته وخوستی باتونیشویلی، مردم كاختی و كارتلی دارای سبك لباس مشابه هم بودهاند. لباس اصلی برای مردان در این ناحیه چوخا بوده که بلندتر از مناطق همسایه است؛ چوخای کارتلی-کاختی دارای یقه ای مثلثی در گردن بود تا پارچه داخلی را به نمایش بگذارد. این چوخا که مردان آن را بدون کمربند می پوشیدند شامل دامن چاکدار و جیبهای مینیاتوری در دو طرف سینه است که به طور سنتی با گلولههای تزئینی پر میشد. چوخای کارتلی-کاختی معمولاً به رنگ برنزی، آبی، سیاه یا قرمز است.
با توجه به فرهنگ محافظه کارانه گرجی در آن زمان، زنان در کارتلی-کاختی لباسهای بلند تزئین شده میپوشیدند. این لباس در ناحیه کمر با کمربند تزئینشده ای کاملاً تنگ که تقریباً تا انتهای دامن را میپوشاند، محکم میشد. مهمترین جنبه این سبک لباس، روسری بود که شامل یک پوشش سفید مثلثی با لبه مخملی و روسری تیره میشد.
پشاو-خوسورتی
این لباس در مناطق کوهستانی گرجستان از پارچه پشمی با دوامی ساخته شده بود که از مردم آن ناحیه در برابرشرایط سخت کوهستانی محافظت میکرد. این پوشش علیرغم ماهیت کاربردی که در این منطقه دارد، همواره به زیبایی هرچه تمامتر تزئین میشود. زنان در پشاو-خوسورتی از کودکی در زمینه پردازش و رنگرزی پشم آموزش میبینند.
چوخا خوسورتی، معروف به تالاوری، یک نوع چوخا کوتاه با شکاف هایی تا پایین کمر و پارچه ای تزئین شده در قسمت جلوی آن است. لباس های مردانه به طور معمول از شلوارهای بافتنی به نام «پاچیچبی»، کفش های بافته شده معروف به «تاتبی» و چوخا با نمادهای مذهبی رنگارنگ که در قسمت جلوی آن گلدوزی شده است، تشکیل میشود.
به لباس های سنتی زنانه در خوسورتی،«سادیاتسو» گفته میشود. سادیاتسو یک نوع لباس سنتی است که ارتفاع آن تا زانو بوده و با گچ و تکه های هندسی پیچیده تزئین میشود. درست همانند همسایگان خود در كارتلی-كاختی، زنان در خوسورتی نیز از روسری استفاده میكنند. روسری های سنتی خوسور بسیار مورد احترام مردم محلی هستند، و با الگوهای تزئینی به شکل ضربدری آراسته شدهاند. زنان پشاو و خوسور همچنین از گردنبندهایی شامل سکه های نقره که به صورت ضربدری بسته میشوند به عنوان زیورآلات استفاده میکنند.
توشتی
ساکنان مناطق مرتفع توشتی به دلیل استفاده از پشم در تولید لباس، کفش، و فرش شهرت دارند. آنها همچنین از نمادها و صلیبهای خورشیدی، که به طور منظم در لباسها و جواهرات برجسته استفاده میشوند، به عنوان تزئین برای پوشش خود استفاده میکنند.
زنان و مردان توشتی کفشهای بافتنی رنگی به نام «چیتبی» میپوشند. چیتبیهای مردانه شامل نقطه های پولکا ساده است، در حالی که چیتبیهای زنانه راهراه و چند رنگ می باشد. هنگام ساخت چیتبی، بافنده از نوک کفش شروع می کند و به سمت عقب و پاشنه ادامه میدهد. کفشهای چیتبی در خرافات محلی نیز نقش داشتند: به عنوان مثال در روزهای چهارشنبه، هنگام ماه روزه، مادران چیتبیهای مردانه را درست قبل از خواب زیر بالش دختران خود قرار میدادند، به این امید که همسر آینده خود را در خواب ببینند.
به طور سنتی، یک زن توشیتی روسری مشکی به سر میبست که تا زیر زانوهایش بسته میشد، همچنین یک لباس گشاد در زیر روپوش خود و یک لباس بیرونی که در قسمت سینه با جواهرات تزئین شده ازجمله سایر اجزای تشکیل دهنده پوشش سنتی مردم این ناحیه محسوب می شد. لباس های مردانه از یک چوخا و یک کلاه سیاه و گرم تشکیل شدهبود.
سوانتی
بحث در مورد لباس سنتی گرجستان بدون ذکر کلاههای معروف سوانتی کامل نخواهدبود. کلاههای سوانتی معمولاً خاکستری و دارای درزهای سیاه هستند. هر کلاه از ۲۰۰ گرم پشم گوسفند ساخته شده و تکمیل آن حدود ۳۰ ساعت طول میکشد. درزهای سیاه به شکل ضربدری هستند، و منعکس کننده مهربانی و خونگرمی مردم این ناحیه هستند، «صلیب از شما محافظت کند». کلاههای سوانتی به دلیل تأمین گرما در سرمای زمستان و فراغت از گرمای تابستان برای مردم این منطقه بسیار با ارزش است.
لباس سنتی سوانتی شامل پیراهن، چوخا، شلوار و کلاه سوانتی بود. زنان لباس پشمی میپوشیدند و سر خود را با گوشواره و جواهرات تزئین میکردند، در حالی که کسانی که ثروتمند بودند نیز پیراهنهای ابریشمی و روپوش مخملی میپوشیدند.
راچا
«یاکوب گوگباشویلی»، استاد برجسته گرجی قرن نوزدهم، در یکی از نوشته های خود لباسهای زنانه راچا را توصیف و خاطرنشان کرد که آنها از چوخا و زیر پیراهن آخالوخی استفاده میکردند.
لباسهای زنانه راچا مورد توجه بسیاری از مسافران خارجی نیز قرار گرفته است. در سال ۱۸۷۴م، دانشمند آلمانی دکتر پفاف نتوانست حیرت خود را نسبت به لباس زنانه راچا پنهان کند، و گفت: «من از تنوع لباس زنان شگفتزده شدم، که از بسیاری جهات مرا به یاد آناتولی می اندازد». در سال ۱۸۷۴م، کاشف و جهانگرد انگلیسی، «فیلیپ گروو»، با دیدن سه زن محلی در راچا، چنین اشارهکرد: «آنها لباس کوتاه و شلوارهایی بینظیر بر تن میکنند».
ظاهراً لباس مردان در راچا کمتر مورد توجه بودهاست، زیرا امروزه اطلاعات کمی در مورد سبک سنتی لباس آنها در دسترس قرار دارد.
آجارا و گوریا
لباس سنتی مردان گرجی در استانهای غربی(آجارا و گوریا) با لباس شرقی گرجستان تفاوت چشمگیری دارد. لباس معمول مردان در غرب گرجستان شامل «سامگرلو» است؛ درحالی که در مناطق جنوبغربی این کشور «چاکورا» لباس سنتی می باشد. چاکورا شامل یک چوخا کوتاه، یک شلوار لبهگشاد و یک کمربند ابریشمی رنگارنگ است.
در تمام اعصار، زنان در آجارا از سه نوع لباس استفاده کردهاند. «زوبون فراگا»، که قدیمیترین لباس در بین این سه لباس می باشد، نام خود را از یک واژه ترکی به معنی«کت» گرفته است. این لباس بلند و شامل یک کمربند بود، و توجه ویژه ای به تزئینات مجلل روی آن وجود داشت. امروزه می توان لباس زوبون فراگا را در موزه «سایمون جاناشیا» در تفلیس مشاهدهکرد.
لباس زوبون فراگا به تدریج به «لباس خرما» تغییر یافت که با ظاهر چروکیده و بلند و نخهای چند رنگی که در پارچه به کار میرود قابل تشخیص است. این لباس به صورت استوار بر روی بدن قرارمی گیرد و جیبهای پنهانی در میان چین و چروکهای آن دوخته میشود. در طی سالهای اخیر، لباس خرما دچار تغییر و تحول های زیادی شده که اکنون به آن «لباس فورکا» میگویند.
کفش های سنتی گرجی
کفش های سنتی گرجستان معمولاً با استفاده از رنگهای تیره، سیاه، قرمز، سبز، و قهوه ای روشن ساخته می شدند. «سولخان-صبا اوربلیانی»، دیپلمات گرجی قرن ۱۷-۱۸میلادی، انواع مختلفی از کفشهای محلی را در نوشتههای خود ذکر میکند:
- «تسوغا» توسط زنان و مردان در خانه پوشیده میشد؛ این کفش ها از چرم با رنگهای متنوع ساخته شده و لبه های آنها به زیبایی تزئین میشوند.
- یکی دیگر از انواع کفشهای سنتی و قدیمی در گرجستان «کالامانی» است. کالامانی کفشهای چرمی متداولی بودندکه روستاییان در قرنهای ۱۰ تا ۱۱ میلادی میپوشیدند.
- لوکس ترین کفشهای سنتی گرجستان «موگوی» است. موگوی چکمههای چرمی بلندی بودند که پادشاهان و اشراف از آن استفاده میکردند.
جالبست بدانید که:
امروزه، بهترین مکانها برای دیدن لباسهای سنتی گرجی در کاخ هنر گرجستان (قبلاً به عنوان موزه تاریخ فرهنگی شناخته میشد) و در موزه سیمون جاناشیا است، که هر دو مکان در تفلیس واقع شده اند. لباسهای سنتی، که به آرامی و در قرن بیست و یکم دوباره به سبک پوشش مردم گرجستان بازگشتهاند، گاهی اوقات در عروسیها و مراسم های فرهنگی سنتی گرجستان نیز استفاده میشوند.
روز ملی لباس در گرجستان که اخیرا پایه گذاری شده است، تعطیل عمومی بوده و هر سال در هجدهم ماه مه برگزار میشود. رقصندگان گرجی و مردم عادی به یاد میراث خود به طور یکسان لباس سنتی گرجی را پوشیده و در سراسر شهر فستیوال برپا میکنند تا زیبایی لباس سنتی کشور خود را به نمایش بگذارند.
اگر برای این بازه زمانی(اواسط ماه مه) برنامه سفر به گرجستان را دارید، حتماً در این جشنواره شرکتکنید تا با لباسهای متنوع هر منطقه از گرجستان آشنا شوید!
در ترجمه این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
۱ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
بسیار عالی