قزاقستان کشوری است که در آسیای میانه قرار دارد. بزرگ‌ترین کشور محصور در خشکی به شمار می‌آید. آیین‌های عید نوروز در قزاقستان از ۱۴ تا ۲۳ مارس است. هر روز با یک عنوان ویژه مانند روز سلام، روز طبیعت، روز یادبود نیاکان، روز تاریخ و روز خرد و دانش گرامی داشته می‌شود. در ایام نوروز تمام شهرهای کوچک و بزرگ قزاقستان آماده جشن و سرور می‌شوند. اگر دوست دارید با آداب و رسوم قزاق ها برای نوروز آشنا شوید با عالی گرد همراه باشید.
تاریخچه‌ی نوروز در قزاقستان
طبق اسناد تاریخی ریشه برگزاری نوروز به قرون متمادی بسیار دور باز می‌گردد. علاوه بر ایرانی ها، اقوام دیگر مانند قزاق‌ها، ازبک‌ها و اویغورها آیین بزرگداشت نوروز را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده‌اند. در کشور قزاقستان به دلیل تقارن روز بیست و دوم مارس با روز اول فروردین، جشن نوروز به نام «مارس نوروز» خوانده می‌شود. قزاق‌ها بر این باورند که در این روز ستاره‌ها در آسمان به نقطه ابتدایی می‌رسند. همه چیز نو شده و شادمانی زمین را فرا می‌گیرد.
برپایی مراسم نوروز پس از استقلال کشور
جالب است بدانید که در فاصله سال‌های ۱۹۲۶ تا ۱۹۸۸(دوران حکومت جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی)، مراسم جشن نوروز در این کشور به‌صورت رسمی برگزار نمی‌شد. نوروز به عنوان جشن بیگانه از سوی حزب کمونیست ممنوع اعلام شده بود. اما این کشور بعد از ۶۲ سال یعنی در سال ۱۹۸۸ بار دیگر به آغوش حوزه تمدنی خود بازگشت. قزاقستانی ها از آن زمان تاکنون هرسال نوروز را جشن می گیرند. رئیس‌جمهور قزاقستان در ۱۵ مارچ سال ۱۹۹۱، همزمان با کسب استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی (سابق)، با صدور فرمانی حاکمیتی، نوروز را جشن ملی قزاقستان اعلام کرد.
در سال ۲۰۰۹ از مورخ بیست و یکم مارس به‌مدت ۳روز تعطیلات رسمی نوروز اعلام شد. همچنین در سی‌ام سپتامبر سال ۲۰۰۹، روز بیست و یکم ماه مارس به‌صورت رسمی و با نام روز بین المللی نوروز در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شد.
باور‌های مردم قزاق درباره نوروز
مردم این کشور با توجه به ترک تبار بودن، نوروز را «نئوریز» می‌خوانند و آن را به عنوان «روز بزرگ مردم» می‌دانند. نوروز همچنان نمادی مهرآفرین برای شهروندان این کشور است که دوران شوروی سابق و گذر زمان نتوانست غبار زیادی بر آن بیافکند.
نوروز چنان ریشه‌ای عمیق در میان مردم این کشور دارد که اگر در این روزها در خانواده‌ای فرزند پسری به دنیا بیاید، «نئوریزبیک» نام می‌گیرد. اگر دختر بود او را«نئوریز» یا «نئوریزگل» می‌نامند.
همچنین به اعتقاد آنها، نوروز روزی است که «سنگ نیلگو» سمرقند که از جایگاه معنوی خاصی نزد مردم این کشور برخوردار است، آب خواهد شد.
آداب و رسوم نوروز در قزاقستان
خانه تکانی
قزاق‌ها نیز مانند ایرانی‌ها روزهای قبل از سال نو را به خانه تکانی می‌گذرانند. غرس نهال و درختان میوه، پاكسازی میدان‌ها و خیابان‌های شهر هم جزئی از آداب پاکیزه سازی قبل از نوروز می‌باشد. قزاق ها بر این باورند كه تمیز بودن خانه در آغاز سال نو موجب می‌شود افراد آن خانه دچار بیماری و بدبختی نشوند. آنان بر این مسئله ایمان دارند و آن را هر ساله رعایت می‌كنند.
پر‌کردن ظروف
قزاق ها اعتقاد دارند باید شب پیش از نوروز کلیه ظرف‌های خانه از نوشیدنی‌ها و خوراکی هایی مانند شیر، دوغ و غلات پر شود. زیرا این کار باعث افزایش برکت و بارش باران در سال جدید خواهد شد.
روشن کردن شمع
همه شهروندان قزاقستان، در شب سال تحویل یا شب قزیر دو عدد شمع در بالای خانه خود روشن می‌كنند. آنها اعتقاد دارند با این کار سالی پر از روشنایی و شادی خواهند داشت.
حضور در آرامگاه‌ها
نوروز توسط همه اقوام و پیروان همه ادیان مختلف در این كشور جشن گرفته می‌شود. مسلمانان این كشور رفتن به قبرستان‌ها و قرائت قرآن بر سر مزار اموات را نیز از جمله دیگر سنت‌های نوروزی خود می‌دانند و همچنان آنها را ادامه می دهند.
جارچی‌ها
در گذشته، در صبح روز نوروز سه نفر كه ‘جارچی’ نام داشتند، لباس رنگارنگ بر تن می‌كردند و به كوچه‌‌ها می‌رفتند و مشغول دعوت مردم به بزم‌گاه نوروزی می‌شدند. آنها لباس‌های خاصی بر تن می‌كردند كه سه قهرمان اسطوره‌ای قزاق با نام‌های ‘الدر كاسه’، ‘ژرینشا’ و ‘قراشاش’ را نشان می‌داد.
برپایی یورت و سفره نوروزی
در ایام نوروز کلیه شهرهای قزاقستان اعم از بزرگ و کوچک مملو از جشن و سرور شده و خیمه‌هایی بزرگ (yurt) در مرکز شهر به پا می‌شوند. همچنین در داخل هر یک از این خیمه‌ها میزهایی بزرگ با سفره‌هایی به نام دسترخان (deserkhan) قرار داده می‌شود.
نمایش‌های فرهنگی
در کنار یورت‌ها نمایش‌هایی در مورد فرهنگ و آداب و رسوم قزاقستان برگزار می‌شود. مردم ضمن به تن داشتن لباس‌های زیبای محلی به رقص و پایکوبی با آهنگ‌های قزاق می‌پردازند. در کنار این نمای‍ش‌ها سوغات و هدایا نیز به فروش می‌رسد.
رها کردن اسب
در عید نوروز جوانان یك اسب سركش را زین می کنند. عروسكی كه ساخته دست خودشان است با آویز زنگوله‌ای به گردنش در ساعت سه صبح كه ساعتی معین از شب قزیر است، رها نموده تا از این طریق مردم را از خواب بیدار كنند. عروسك در این ایام در حقیقت به عنوان نمادی از سال نو است كه سوار بر اسب آمدن خود را به همه اعلام می‌كند.
دید و بازدید نوروزی
در عید نوروز مردم لباس نو و سفید به تن می‌كنند كه نشانه شادمانی است. در این ایام دید و بازدید اقوام همراه با مصافحه و زدن شانه‌ها به یكدیگر از آیین و رسوم مردم قزاق در ایام عید نوروز است.
مسابقه‌های نوروزی
در کنار جشن‌های نوروزی مسابقه‌های سنتی برگزار می شود. اسب دوانی، آیتیس (مشاعره)، قول توزاق (رقابتی میان مردان و زنان که معتقدند در صورت برنده شدن زنان آن سال خوب و پربرکت خواهد بود)، کوکپار (برداشتن بز از مکانی مشخص توسط سوارکار)، آودار یسپاق، قیزقوو و آلتی باقان از آن جمله است.
خوشمزه‌های نوروزی در قزاقستان
مردم قزاقستان نوروز را با تهیه غذاهای فوق العاده خوشمزه می‌گذرانند. این کار نمادی از برکت و فراوانی در فرهنگ قزاق است.
بل کوترر
روز اول نوروز قزاق‌ها گاوی را قربانی کرده و غذای ویژه‌ای از گوشت آن به نام بل کوترر تهیه می‌کنند. از آنجایی که گاو یکی از حیوانات قوی محسوب می‌شود، صرف این غذا باعث قدرت مردم می‌شود.
کوژه
عدد هفت در فرهنگ مردم قزاقستان از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل غذایی به نام کوژه (آش) متشکل از هفت نوع ماده غذایی مانند گوشت، نمک، روغن، پیاز، گندم، کورت(نوعی پنیر) و ایریم‌شیک (نوعی پنیر محلی) طبخ می‌شود. تهیه این غذا به معنی خداحافظی با زمستان و غذاهای زمستانی است.
اویقی آشار
اویقی آشار توسط دختران جوان دم‌بخت از آخرین باقی‌مانده گوشت اسب موسوم به «سوقیم» تهیه شده و با استفاده از آن از جوانان موردعلاقه خود پذیرایی می‌کنند. در مقابل، مردان جوان نیز با هدیه‌هایی مانند آیینه، شانه و عطر قدردانی می‌کنند. این هدایا در فرهنگ قزاقستان «سلت اتکیتر» نام دارد و به معنی علاقه‌آور است.
نوروزكاژه
قزاق‌ها نوشیدنی ای به نام نوروزكاژه دارند. این نوشیدنی مختص روزهای نوروزی است. معنی آن نوشیدنی نوروزی است كه از هفت نوع دانه میوه و حبوبات آماده می‌شود.
سخن پایانی
نوروز یک آیین قدیمی است که حامل شادی توصیف‌ناپذیری برای مردمان کشورهای مختلف می باشد. این شادی به ایرانی ها محدود نمی‌شود. برخی کشورهای آسیای میانه هم نوروز را جشن می‌گیرند. قزاق‌ها نیز هر سال آمدن بهار را جشن می‌گیرند و مراسم‌های مختلفی در آن روز برگزار می‌کنند.
در تنظیم این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
