۵غذای سنتی اردبیل که شما را شگفت زده میکند!
توسعه صنعت توریسم در استان اردبیل با گردشگری غذا
استان اردبیل با توجه به غذاهای محلی متنوعی که دارد از ظرفیت کم نظیری در حوزه گردشگری غذا برخوردار است.غذاهای سنتی اردبیل موضوع اصلی مقاله پیش روی شما است که ما در آن به تفسیل در مورد غذاهای سنتی اردبیل صحبت خواهیم کرد.
نظام غذایی بخشی از میراث فرهنگی جوامع است که دارای ظرفیت های گوناگونی برای مطرح شدن در حوزه گردشگری می باشد. نظام غذایی را می توان جزئی از میراث فرهنگ اقوام تلقی نمود. میراثی که جای خود را در میان آداب و رسوم و فرهنگ مردم بومی هر منطقه پیدا کرده است.
غذاهای محلی و توسعه صنعت گردشگری
«اردبیل» از جمله استان هایی است که با توجه به غذاهای محلی و سنتی متنوعی که دارد، از ظرفیت کم نظیری در حوزه گردشگری غذا برخوردار می باشد. با این وجود توجه قابل ملاحظه ای به گردشگری غذا در این منطقه نشده است. حال آنکه توسعه این بخش می تواند در تثبیت اصالت جغرافیایی غذایی اردبیل، و معرفی سنت های پیرامون آن نقش موثری ایفا کرده و به رونق بیش از پیش صنعت توریسم کمک شایانی نماید.
تقویت گردشگری غذا و معرفی غذاهای بومی هر استان، علاوه بر گسترش حضور گردشگران و ایرانگردان در منطقه، به رشد فعالیت های اقتصادی و درآمد زایی بیشتر نیز کمک درخور توجهی می کند.
باوجود به تنوع وگستردگی غذاهای محلی اردبیل، یافتن محبوب ترین غذاها کمی دشوار است. در این مقاله تلاش کردهایم ۵ غذای خوشمزه با ظاهری جذاب را برای شما انتخاب کنیم. با نگاهی به تاریخ این غذاهای سنتی حتما متعجب خواهید شد که فرهنگ غذایی این سرزمین تا چه اندازه غنی و پربار است. هریک از این غذاها رازی سربهمهر را با خود بههمراه دارد که شما را شگفتزده خواهد کرد! با ما تا پایان رمزگشایی این قصههای ناگفته همراه باشید.
تعصب اردبیلی ها روی فرهنگ غذایی سنتی منطقه
شاید اگر بشنوید که مردم منطقهای روی غذاها و خوراکیهای سنتی خود همچنان متعصب هستند، تعجب کنید؛ اما اردبیلیها از جمله اقوامی هستند که تلاش بسیاری در حفظ و نگهداری این سنن و آدابورسوم دارند. در واقع این غذاها هستند که هویت و اصالت حقیقی این مردمان را برملا میکنند.
با نگاهی به تاریخ بسیاری از این خوراکیهای جذاب درمییابیدکه قوم ترک ساکن این منطقه تا چه اندازه در تبادل فرهنگهای غذایی با دیگر مردمان نقش پررنگی داشتهاست. درواقع با جابهجاییهایی که در غذاهای سنتی این مناطق انجام شد، این خوراکیها دستمایه تغییرات کوچک و بزرگی شده اند و در طول تاریخ به شکل و شمایل امروزی خود سینهبهسینه به ما رسیدهاند.
آش محبوب و دوستداشتنی
اگر قرار باشد تاجی را بر سر بهترین و خوشمزهترین غذای سنتی اردبیل گذاشت، بیشک این هدیه درخور آشهای این منطقه است. تقریبا بیشتر افرادی که به اردبیل سفر کرده باشند، خاطرهای خوش و شیرین از آش دوغ مخصوصا در گردنههای کوهستانی و سرد آن دارند. یا پس از یک استراحت لذتبخش در آبگرمهای سرعین طعم آن را همیشه در خاطره خود حفظ کردهاند. اما آش دوغ تنها آش خوشمزه این شهر و دیار نیست!
آش، بخش جدانشدنی فرهنگ غذایی اردبیلی ها
اگر طعم و عطر دیگر آشهای این منطقه را میچشیدید، متوجه میشدید که این آشها علاوهبر خواص و فواید بسیاری که با خود بههمراه دارند، معدنی از خوشمزگی و دلچسبی هستند. خوردن چنین آشهایی مخصوصا در فصلهای سرد سال در اردبیل بسیار رایج است. درواقع میتوان گفت که آش بخش جدانشدنی از فرهنگ غذایی مردم این سرزمین است. بانوان خوشقریحه شهر گاهی از برخی میوههای فوقالعاده خوشمزه برای بهترکردن طعم این آشها استفاده میکنند که در بیشتر مواقع نیز نتیجه آن بینظیر خواهد بود.
غذای سنتی اردبیل، مدافع سلامت
یکی از مهمترین نکاتی که در لابهلای مزه و عطر فوقالعاده این غذاها مغفول مانده، خواص بینظیر این غذاهاست. در واقع اگر نگاهی به تاریخچه کهن این سرزمین و برخی از غذاها بیندازید، حتما دلایلی را مییابید که شما را از نبوغ و قریحه گذشتگان متحیر کند. چراکه بیشتر انواع غذاهای سنتی اردبیل متناسب با اقلیم و شرایط آبوهوایی این منطقه است.
اردبیلی ها با وجود مصرف چنین غذاهایی در طول ایام زندگی، با شرایط سردسیر هوا سازگاری یافته و از خواص و فواید بینظیر آنها بهره کافی می برند. حتی این مسئله در بسیاری از انواع دسرها و خوراکیها نظیر ترشیها، سالادها، مربا های منطقه نیز دیده میشود.
آش گیلدیک، سرشار از عطر نسترن کوهی
اگر به شما گفته شود که از گل نسترن، برخی حبوبات و سبزیهای معطر آش بینظیر و خوشمزهای تهیه میشود که نظیر آن را نخواهید خورد، حتما باور نمیکنید. عطری که از این خوراکی خوشمزه در محیط آشپزخانههای اردبیلیها فوران میکند بهدلیل وجود نسترن کوهی و سبزیهای خاصی مانند گشنیز، اسفناج، جعفری و تره است که در طبخ «آش گیلدیگ» استفاده میشود. جالب است بدانید نخود، عدس و لوبیا نیز پایه ثابت دیگر این آش معرکه است.
اردبیلیها با بهکارگیری آلوچه و برگ زردآلو تمام تلاش خود را کردهاند که مزه ای ملس و تکرارنشدنی را به غذا ببخشند. جالب است بدانید در برخی سنن قدیمی و البته فراموشنشده، برخی افراد از کوفتههای قلقلی حاوی گوشت یا مرغ نیز در این آش استفاده میکنند. ترکیب این حجم از خوراکیهای خوشمزه در کنار برنج و مغزهایی مانند گردو حس چشایی شما را حیرتزده خواهد کرد.
تاریخچه فراموششده گیلدیک
این خوراکی خوشمزه که یکی از اساسیترین غذاهای سنتی اردبیل محسوب میشود و امروزه پای ثابت بسیاری از سفرههاست، گذشته آن به منطقه ارسباران استان اردبیل بازمیگردد. درواقع مردمان این سرزمین برای نخستین بار تصمیم گرفتند که از نسترن کوهی و سبزیهای محلی و خوش عطر خود غذایی خوشمزه و تکرارنشدنی را مهیا کنند.
آش محبوب و دوستداشتنی
اگر قرار باشد تاجی را بر سر بهترین و خوشمزهترین غذای سنتی اردبیل گذاشت، بیشک این هدیه درخور آشهای این منطقه است. تقریبا بیشتر افرادی که به اردبیل سفر کرده باشند، خاطرهای خوش و شیرین از آش دوغ مخصوصا در گردنههای کوهستانی و سرد آن دارند. یا پس از یک استراحت لذتبخش در آبگرمهای سرعین طعم آن را همیشه در خاطره خود حفظ کردهاند. اما آش دوغ تنها آش خوشمزه این شهر و دیار نیست!
البته زمانیکه مردم ارسباران به تهیه چنین غذایی روی آورند، علاوهبر مزه به خواص بینظیر آن توجه ویژهای داشتند و بسیاری از خوراکیهای مفید و معرکه را به گیلدیک افزودند. این غذای سنتی اردبیل دارای تأثیرات شگفتانگیزی در رفع عارضههای التهابی و گرفتگی ماهیچههای گوارشی است که شاید چنین خواص و فوایدی سبب تهیه این غذای بینظیر شده است.
خواص فوق العاده آش گیلدیک
باوجود ترکیبات فوقالعادهای که در این غذای سنتی اردبیل بهکار میرود، انتظار خواص و فواید بینظیر امری عجیب نخواهد بود. با سرو این آش انواع ویتامینهای A,B,C,D,E,K و همچنین بسیاری از منابع معدنی نظیر کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، مس، روی، پتاسیم، سدیم و سلنیوم را دریافت خواهید کرد.
همچنین آش گیلدیک بسیاری از منابع مهم و ضروری غذایی مانند انواع پروتئینهای موردنیاز، اسیدهای چرب امگا ۳، کربوهیدرات، گلوکز، اسید فولیک و فیبرهای مهم را در خود جای داده است. جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان، یبوست، پیری پوست، قند، چربی، فشار خون و مواردی از این دست، از جمله فواید مصرف این خوراکی است. درواقع چنین خواصی سبب شده که آش گیلدیک بهعنوان یک غذای سنتی اردبیل از گذشته تا به امروز باقی بماند.
پیچاق قیمه، یکی از غذاهای سنتی ثبت ملی
تقریبا همه حتی افرادی که اطلاعات کمی درخصوص تاریخچه و اصالت غذاهای سنتی دارند، «پیچاق قیمه» را متعلق به اردبیلیها میدانند. این غذای سنتی اردبیل در واقع نوعی خورش محسوب میشود که طرفداران بسیاری در اردبیل و دیگر مناطق کشور دارد. شاید پخت و آمادهسازی این غذا بهنظر آسان آید، اما نتیجه نهایی و عطر و طعم این غذا کاملا به آشپز بستگی دارد. بههمین جهت طبخ آن بسیار مهم است و میتواند از خوراکی معمولی تا غذایی باب میل را با آن مهیا کرد. جالبست بدانیدکه شیوه پخت پیچاق قیمه به ثبت ملی رسیده است.
محتویاتی که مرزهای مزه را جابهجا میکند
شاید برای شما جالب باشد که بدانید این خوراکی تاریخی و سنتی چرا تا این اندازه خوشمزه و خوشطعم است. معمولا بانوان اردبیلی از گوشت گوسفندی تازه برای تهیه این خوراکی استفاده میکنند. ترکیباتی مانند زعفران و خلال بادام همراه با بسیاری از ادویههای خاص مانند پودر کاری، هل ساییدهشده، دارچین، فلفل و زردچوبه مزهای تکرارنشدنی را برای این غذا رقم زده است.
اردبیلیها معمولا از کره محلی برای خوشمزهکردن این خوراکیهای سنتی استفاده میکنند که نتیجه نهایی آن فوقالعاده خواهد شد. بیشتر ادویههایی که در این خوراکی بهکار گرفته میشود، محلی هستند و حتی نمونههای مشابه آنها را در شهر خود نخواهید یافت. بههمین سبب است که عطر و طعم پیچاق قیمهای که در خانه خود میپزید با حاصل زحمت بانوان اردبیلی از زمین تا آسمان فرق دارد.
آبغورههای محلی نیز از دیگر رازهای مزه خاص این غذای سنتی اردبیل است. همچنین بسیاری از افراد محلی در این منطقه معمولا این خورش را با پلوی زعفرانی نوش جان میکنند که مزه بینظیر آن را دوچندان میکند.
سرو پیچاق قیمه با روش خاص اردبیلی ها
جالب است بدانید برخی افراد این خورش را به شکل دیگری سرو میکنند که در اردبیل طرفداران ویژهای دارد. نیمرو کردن یک یا چند تخممرغ روی این خورش هنگام آمادهکردن آن برای بردن سر سفره یکی از آدابورسوم قدیمی این منطقه است.
همچنین از دیگر ترفندهایی که مزه بینظیری را حاصل میکند و آن را تنها از زبان آشپزهای حرفهای میشنوید، خیساندن بادامها در کمی آب است.
خاصیت آنتی اکسیدانی پیچاق قیمه
شاید همه به این مسئله اذعان داشته باشند که عطر و طعم این خوراکیها بینظیر است، اما دلیل اصلی توصیه به تهیه چنین خوراکی خوشمزه و اصیلی ارزش غذایی بالای آن است. شما کمتر خوراکی را خواهید یافت که تا این اندازه غنی از آنتیاکسیدان باشد. همین مسئله سبب شده است که شما علاوهبر مصرف غذای سنتی اردبیل و تجربه عطر و طعمی بینظیر با قابلیتهای ضدسرطانی آن نیز روبهرو باشید.
مصرف چنین خوراکیهایی که با مغزهایی نظیر خلال بادام همراه هستند، در کنترل قند و فشارخون بسیار موثر است. در واقع از آنجاییکه این خوراکیهای مغذی بسیار سالم هستند، از محبوبترین غذاهای سنتی در اردبیل و بسیاری از شهرهای دیگر در کشور است.
یرکوکی خورشی، دارای ارزش غذایی فوق العاده
خورشها از دیگر غذاهای محبوب در اردبیل محسوب میشوند که نهتنها دارای ظاهری جذاب و اشتها آور هستند، بلکه ارزش غذایی فوقالعاده زیادی دارند. این خوراکیها از گذشته تا به امروز بخش همیشگی سفرههای ایرانی بودهاند. اگر به شما گفته شود که برخی پزشکان و کارشناسان به مصرف برخی خوراکیهای سنتی توصیه میکنند، شاید باور نکنید! «یرکوکی خورشی» بهعنوان غذای سنتی اردبیل یکی از همین خوراکیهاست.
مصرف چنین خوراکیهایی که با مغزهایی نظیر خلال بادام همراه هستند، در کنترل قند و فشارخون بسیار موثر است. در واقع از آنجاییکه این خوراکیهای مغذی بسیار سالم هستند، از محبوبترین غذاهای سنتی در اردبیل و بسیاری از شهرهای دیگر در کشور است.
یرکوکی خورشی، منبعی غنی از ویتامین ها
شاید مهمترین دلیلی که یرکوکی که درواقع نوعی خورش محسوب میشود، غنای آن از انواع ویتامینها نظیر ویتامین A است. این ویتامین برای بدن بسیار ضروری است و وجود غذاهایی که علاوهبر این ماده عطر و طعم مناسبی نیز دارند، غنیمت محسوب میشود. درصد بالای این ویتامین در یرکوکی خورشی به خاطر مقدار بالای هویجی است که در تهیه آن به کار گرفته میشود.
یرکوکی، غذای اصیل و قدیمی اردبیل
یکی دیگر از مواردی که نشان از اصالت بالای غذاهای اردبیل دارد، اسامی و نامهایی است که برای غذاهای آن انتخاب شده است. در واقع یرکوکی خورشی همان خورش هویج است که شاید شما نمونهای از آن را بارها و بارها درست کرده باشید. اما آیا تابهحال میدانستید که این خوراکی یکی از غذای سنتی اردبیل بهشمار میرود؟ درواقع باید تاریخچه خورش هویج را به این سرزمین مرتبط دانست.
هر شهر و دیار این خورش را به شکل و شیوه خاص خود طبخ میکند، اما مزه ملسی که اردبیلیها به این غذا میبخشند طعم آن را بینظیر کرده است. بسیاری از چاشنیهایی که به این غذای سنتی طبق سلیقههای مختلف افزوده میشود، باعث شکلگیری چنین عطر و طعمی شده است. جالب است بدانید این چاشنیها نهتنها در ایجاد مزه خوب، بلکه در قوتبخشیدن به غذاها نیز تأثیرگذار است.
خشیل، یکی از غذاهای سنتی ثبت ملی
از آنجاییکه اردبیل از جمله شهرهای سردسیر ایران محسوب میشود، آمار غذاها و خوراکیهایی که با چنین طبعی سازگاری بالایی دارند، در فرهنگ غذایی این شهر بسیار به چشم میخورد. «خشیل» نیز بهعنوان یک غذای سنتی اردبیل در بسیاری از شهرهای این استان طرفدار دارد. این خوراکی معمولا داغ سرو میشود که باعث شده بسیار دلچسب و خوشمزه باشد.
خشیل، یکی از محبوب ترین غذاهای قدیمی اردبیل
اگر نگاهی به تاریخچه غذایی و خوراکی این سرزمین بیندازید، حتما نامی از خشیل را خواهید دید که از گذشته تا به امروز همواره یکی از محبوبترین خوراکیهای این منطقه محسوب میشود. این خوراکی معمولا با چاشنیهایی با طبع گرم همچون دارچین و شیره خرما سرو میشود. همچنین از مواد اولیهای نظیر بلغور گندم، آرد،کره و شکر در طبخ این خوراکی استفاده میشود.
این خوراکی سنتی از نظر ظاهری بیشتر شبیه فرنی رسمی است اما از نظر محتویات و حتی عطر و طعم تفاوتهای اساسی دارد. البته این خوراکی حتی از فرنی هم سفتتر است.
خشیل، غذای ثابت جشن ها و مناسبت ها
این خوراکی سنتی و کهن بهسبب بهرهمندی از منابع غذایی همچون شیره خرما و بلغور گندم سرشار از املاح و مواد مغذی است که سلامت بدن را تأمین میکند. از آنجاییکه این خوراکی بسیار گرم و خوشمزه است، در اردبیل بهعنوان یکی از غذاهای بینظیر در جشن و مناسبتهای رسمی و غیررسمی استفاده میشود. در واقع باید گفت که خشیل یکی از اعضای ثابت مناسبتهایی مانند شب یلداست.
خشیل، خوراکی پرطرفدار شهرهای ایران
از آنجاییکه این خوراکی سنتی بسیار محبوب و پرطرفدار است، معمولا در برخی شهرهای دیگر بهجای شیره خرما از شیرههای خوشمزه و باب میل خود استفاده میکنند. حتی با جایگزینکردن این شیرهها نیز همچنان ارزش غذایی بالای این غذای سنتی اردبیل حفظ میشود. گاهی مردم برخی مناطق از شکر و عسل برای افزودن طعم و مزهای شیرین به خشیل استفاده میکنند.
خشیل، غذایی مناسب فصول سرد سال
بهدلیل وجود خوراکیهای مغذی فراوان در ترکیبات خشیل میتوان گفت که این غذای سنتی برای وعدههای مختلف مخصوصا در فصول سرد سال کاملا مناسب است. مردم اردبیل اصالتا بهجای چربی موجود در غذاها از روغنهای حیوانی استفاده میکنند که باعث غنای بیشتر غذاهای آنان میشود. به همین دلیل میتوان گفت که این خوراکی خوشمزه کالری زیادی دارد که ناشی از انواع شیرههای استفاده شده در ترکیبات آن است.
قیساوا، غذای محبوب شهرهای سردسیر ایران
«قیساوا» با ظاهر فوقالعاده جذاب و همچنین داشتن طعمی خاص و منحصربهفرد نهتنها غذای سنتی اردبیل، بلکه خوراکی مردمان این منطقه است. بیشتر شهرها و استانهای شمال غرب و غرب کشور بهدلیل اقلیم سردی که دارند، معمولا از چنین خوراکیهای مقوی و بینظیری استقبال میکنند. این خوراکیها به یکی از غذاهای خوشمزه و بینظیر در روزهای سرد سال تبدیل شده است. از آنجاییکه این غذا بسیار مغذی است، سر بسیاری از سفرههای مردمان سرزمینهای سردسیر دیده میشود.
خرما، منبع غذایی اصلی در قیساوا
اگر بخواهیم ماده اصلی سازنده این خوراکی سنتی اردبیلی را نام ببریم، قطعا باید گفت خرما با مقدار بیشتر در اولویت قرار میگیرد. جالب است بدانید این غذا از خوشمزهترین خوراکیهای محلی همدان نیز محسوب میشود و معمولا در عرض تنها ۱۵ دقیقه و بهراحتی طبخ میشود.
قیساوا، یکی از پرطرفدارترین خوراکی های ماه رمضان
این خوراکی بهاندازهای خوشمزه و پرطرفدار است که در تمام وعدهها قابلمصرف است. درواقع بسیاری از اردبیلیها از این خوراکی بهعنوان صبحانه نیز استفاده میکنند. همچنین طبخ آن بهخصوص در ماه مبارک رمضان بسیار رایج است و یکی از پرطرفدارترین وعدههای غذایی سفره افطار محسوب میشود.
تکنیک های آمادهسازی قیساوا
برای طبخ این خوراکی بهتر است خرماها را بدون هسته کنید و آنها را بهخوبی در روغن تفت دهید. این کار در خوشطعم شدن قیساوا بسیار موثر است. یکی دیگر از تکنیکهایی که این خوراکی سنتی اردبیل را بینظیر کرده، آبی است که برای پخت بهتر خرماها در آن ریخته میشود. همچنین زمان مناسب برای اینکه تخممرغها را به خرما اضافه کنید و بسیاری نکات از این دست در آمادهسازی یکی از بهترین غذاهای سنتی خوشمزه اردبیل بسیار موثر است.
سخن آخر
اردبیل ازجمله شهرهایی است که مردمانش در طبخ و آمادهسازی غذاهای اصیل، خوشمزه و مغذی مهارت بسیار دارند. اردبیلی ها این فنون منحصربفرد را از گذشتگان خود به ارث بردهاند. شمار زیادی از این خوراکیهای بینظیر در تاریخچه اردبیل به چشم میخورد که در این مقاله پنج نمونه از آنها را بررسی کردیم.
قیساوا ترکیبی خوشمزه از خرما و تخممرغ را مهیا میکند و به یک غذای خوشمزه تبدیل شده است. خشیل نیز از دیگر خوراکیهای مناسب برای مناطق سردسیری همچون اردبیل است که علاوه بر مزه، گرمای دلچسبی را در روزهای سرد سال مهیا میکند. یرکوکی خورش(خورش هویج) سرشار از املاح و مواد مغذی است که این خوراکی را به یکی از محبوبترین انواع غذای سنتی اردبیل بدل کرده است.
آشها نیز از دیگر خوردنیهای محبوب مردم این استان بوده که از گذشته تا به امروز همواره سر سفرهها حضور داشتهاست. آش گیلدیک بهاندازهای مقوی و پرخاصیت است که پیشنهاد می شود حتما برای یکبار هم که شده آن را ِسرو کنید. پیچاق قیمه شهرت بسیار زیادی دارد. امروزه نهتنها اردبیلی ها بلکه بسیاری از شهرهای دیگر نیز از این خوراکی خوشمزه بیبهره نماندهاند. هر یک از این غذاهای جذاب تاریخچهای منحصربهفرد را در دل خود جای دادهاست که در این مقاله به آن اشاره کردیم.
اگر به استان اردبیل سفر کردید حتما غذاهای اصیل و بومی آن را امتحان کنید و این فرصت استثنایی را از دست ندهید!
در تنظیم این مقاله از منابع زیر استفاده شده است
۵ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
چقدر خوبه که غذاهای محلی شهرها را تاریخچه وار معرفی می کنید. منتظر مقالات بعدی تون هستیم
معرفی غذاها و شیرینی های سنتی ایرانی به صورت سلسله مقالات هست و هر ماه منتشر خواهد شد
test
غذا و خوراک تاریخ و اصالت هر شهر و بیان میکنه.مرسی از اطلاعات خوبی که ارائه میدین
یکی از راه های معرفی هویت یک ملت سرمایه گذاری روی گردشگری خوراک است