به دنبال نقشه گنج؛ سفر به تخت سلیمان
تخت سلیمان در لیست میراث جهانی یونسکو
شاید اگر روزی بخواهم چند مکان را در ایران نام ببرم که تحت تاثیر فضای جادویی آن قرار گرفته ام، قطعا «تخت سلیمان» یکی از آن هاست. در یکی از روزهای گرم تابستان ۱۳۹۶ به همراه گروهی از دوستان علاقمند به فرهنگ و تاریخ ایران زمین و به سرپرستی استاد میثم امامی، از تهران رهسپار آذربایجان غربی برای بازدید تخت سلیمان شدیم.
دیدن یکی از جذاب ترین مقاصد گردشگری ایران که در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، هیجان سفر را دو چندان می کرد. قبل از سفر اطلاعات بسیار کمی از این مکان تاریخی و رازآلود داشتم و تنها چند بار اسم آن را در لیست میراث جهانی یونسکو دیده بودم.
گنبد سلطانیه
یکی از عادت هایم این است که قبل از سفر و بازدید از جایی اطلاعات زیادی درباره آن نمی خوانم، تصاویری نمی بینم و تنها به مشخصاتی کلی اکتفا می کنم. این امر لذت اولین دیدار و توجه به جزئیات را دو چندان می کند. در طول مسیر از «گنبد سلطانیه» دیدار کردیم و برای نهار خودمان را به «باسترما»، پلوی لذیذ زنجانی مهمان کردیم.
پس از صرف غذا و استراحت، به سوی مقصد اصلی حرکت نمودیم. در راه از دشت های سرسبز و زیبای آذربایجان غربی گذر کردیم و از پشت پنجره ی اتوبوس، نقاله های معادن قدیمی تکاب را تشخیص دادیم. در طول راه از توضیحات ارزشمند راهنمای سفر استفاده و به دانش خود درباره اطلاعات تاریخی را به اشتراک گذاشتیم. پس از طی کردن جاده های ناهموار و البته زیبای تکاب به تخت سلیمان رسیدیم. قبل از ورود به محوطه اصلی، محو قشنگی مناظر اطراف و سکوت دل انگیزش شدم.
تخت سلیمان مساحتی مشابه تخت جمشید دارد…
پس از وارد شدن به محوطه اصلی تخت سلیمان که حدود ۱۲ هکتار (تقریبا مشابه تخت جمشید) مساحت دارد، بناهای نیمه مخروبه تاریخی و هم چنین یک دریاچه سحرانگیز زیبا نظرم را جلب کرد. با راهنمایی تورلیدرمان وارد ساختمانی شدیم که در واقع دفتر کار باستان شناسان آلمانی و انگلیسی ای بود. آنها در سال های ۱۹۳۷ تا ۱۹۷۹ میلادی درباره تخت سلیمان مطالعه می کردند و در محوطه آن به کاوش و حفاری مشغول بودند.
با قرار گرفتن در آن ساختمان، انگار هنوز هم می توانستم صدای باستان شناسانی که یونیفورم های مخصوص کار به تن داشتند و نقشه ها و یافته های خود را با یکدیگر به اشتراک می گذاشتند را بشنوم. استاد از داستان اصلی تخت سلیمان گفت. از ورود آریایی ها به ایران و سکونت اولیه شان در اطراف دریاچه ارومیه امروزی و مکانی نزدیک به تخت سلیمان تعریف کرد.
آریایی ها بعدها به سمت مسجد سلیمان و پاسارگاد حرکت کردند، با این حال باستان شناسان نشانه هایی از زمان هخامنشیان را در تخت سلیمان یافته اند. همین طور آثاری از زمان حکومت اشکانی بدست آمده است؛ ولی قسمت اعظم تاریخ این محوطه به زمان ساسانیان باز می گردد.
مهم ترین مرکز عبادی ، سیاسی زرتشتیان
زمانی که ایرانیان زرتشتی بودند و تخت سلیمان مهم ترین مرکز عبادی و سیاسی آن ها به حساب می آمد. در واقع تخت سلیمان محل نگهداری مهمترین آتش زرتشتیان به نام «ورهرام» یا «بهرام» بوده است.
اگر بخواهیم برای درک بیشتر مثالی بزنیم، باید بگوییم که ارزش و تقدس آتشکده وَرهُرام برای زرتشتیان به اندازه ارزش و تقدس کعبه برای مسلمانان است. فضای رازآلود و جذاب تخت سلیمان به دلیل ساختمان های متعدد مخروبه ای ست که سخن از گذشته می گویند. از جنگجویان و پادشاهان ساسانی که در این مجموعه کاخ هایی داشتند و با آیین خاص و گذر از دهلیزهای مخصوص، برای نیایش و عبادت وارد آتشکده می شدند.
گنج های تخت سلیمان !
از حمله«هراکلیوس» رومی به تخت سلیمان که تعدادی از بناها را ویران کرد و ساسانیان قبل از فرار، برای کوتاه کردن دست رومی ها، گنج های عظیم خود را به اعماق دریاچه تخت سلیمان ریختند.
بعد از سقوط ساسانیان و ورود اسلام به ایران، این مجموعه تا ۴۰۰ سال بعد، همچنان مرکز مهم عبادی و سیاسی زرتشتیان ایران بود. اما به دلایل مختلفی کم کم فراموش و سپس آتش مقدس برای مدتی غیب شد. تا اینکه مشخص شد آتش در خانه یکی از موبدان زرتشتی در شهرستان تفت استان یزد هم چنان روشن است.
انتقال آتش ورهرام
پس از ساخت آتشکده یزد به دست یک خیر زرتشتی، آتش ورهرام از تفت به یزد منتقل شد. از آن زمان تا به امروز، آتشکده یزد محل نگهداری آتش ورهرام زرتشتیان است. جالبست بدانید که آتش مقدس هرگز نباید خاموش شود و همیشه افرادی وظیفه روشن نگه داشتن آن را به عهده دارند. در طول ۱۴۰۰ سال ورود اسلام به ایران و جابجایی زرتشتیان، حکومت های مختلف بارها در محوطه تخت سلیمان کاخ ها و بناهایی ساختند.
به همین دلیل در این محوطه بناهایی با طول عمرهای متفاوت به چشم می خورد. از دوران صفوی تا پهلوی اول این مکان به منزلگاه فصلی عشایر تبدیل شد. در سال ۱۹۳۷ میلادی به صورت کاملا اتفاقی، از طریق عکس های هوایی و مطابقت با اطلاعات تاریخی کتاب «آندرهگُدار»، تخت سلیمان کشف و مورد بررسی باستان شناسان قرار گرفت.
چرا تخت سلیمان ؟!
بعد از اتمام توضیحات راهنمای مان، تقریبا در ذهن همه ما یک سوال اساسی وجود داشت. چرا تخت سلیمان؟! علت این نامگذاری چه بود؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به فرهنگ عامه مراجعه کنیم. خوب است بدانید که در فاصله کمی از این مکان قرار دارد، کوهی به نام «زندان سلیمان» یا «کوه بلقیس-ملکه سبا-» قرار دارد.
اگر به تخت سلیمان رفتید، هرگز تجربه دیدن این کوه را از دست ندهید. هنوز صدای پرستوهای در حال پرواز در اعماق این کوه در ذهنم می پیچد. چه تجربه بی نظیری! از سالیان خیلی دور، مردمان محلی و عشایر این منطقه معتقد بودند، حضرت سلیمان دیوهای خود را در این کوه زندانی کرده است. دیوهایی که از اعماق آب ها برای حضرت سلیمان گنج می آوردند!
همین جا صبر کنید. شما را به یاد چیزی نمی اندازد؟! گنج های گمشده ساسانیان در اعماق دریاچه تخت سلیمان. پس این تخت پادشاهی نیز تخت سلیمان است! خاصیت فرهنگ عامه همین است. جذابیت آن در هم آمیختن تاریخ، داستان و اسطوره می باشد. تخیل و خلاقیت مردمان در طول تاریخ زیباترین جلوه های فرهنگ را پدید آورده است.
سفری به قلب تاریخ
تجربه من از این سفر بسیار جذاب و به یاد ماندنی بود و همیشه به دوستان و آشنایان دیدار از این میراث جهانی را پیشنهاد می کنم. با برنامه ریزی سفری دو روزه می توانید از زنجان، تخت سلیمان و غار کَرَفتو دیدن کنید. یک سفر هیجان انگیز و کوتاه به قلب تاریخ! حتما به دشت های سرسبز اطراف نگاهی بیندازید. به داستان های نیاکان مان، نجواهای خاموش و گنج های پنهان ساسانیان بیندیشید. اتفاق های تاریخ را مرور و تصور کنید و غرق در فضای زیبا و مرموز آن شوید!
۲ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
عالی
ممنونیم