شب چله در اصفهان
شب یلدا (شب چلّه) در هر نقطه از کشور عزیزمان همچنین شب یلدا در اصفهان آداب مخصوص به خودش را دارد. از جمله رسوم مشترک بیشتر شهرها می توان به گردهم آمدن خانواده ها در منزل بزرگان فامیل، داستان سرایی، شاهنامه خوانی، سرو خوراکی های خوشمزه خاص شب یلدا اشاره کرد. شب یلدا در اصفهان که یاد آور تاریخ و تمدن ایرانی است علاوه بر آداب مشترک، از گذشته رسوم خاص خود را داشته که برخی از آنها تا به امروز باقی مانده است؛ تاجایی که اسم شب یلدا در اصفهان متفاوت است.
اصفهانی ها بر این باورند که دو چله دارند و آن را به چله بزرگه (اولین روز زمستان تا ۱۰ بهمن) و چله کوچیکه ( از دهم بهمن تا آخر بهمن) نامگذاری کرده اند. جالب تر آنکه خود چله هم به دو صورت نامگذاری شده است؛ «چله زری» و «عمو چله»، شاید این اسامی به دلیل آن است که در زمانهای قدیم مردم سنتی و مذهبی همه چیز را به زن و مرد(مذکر و مونث) نسبت می دادند.
تنقلات اصفهانی برای شب یلدا
اولین چیزی که اصفهانی ها برای این شب آماده میکنند «کرسی» است که یادآور بهترین روزهای زندگی یعنی دوران کودکی می باشد؛ همه خوراکی های خوشمزه مثل آجیل، پشمک، شیرینی، و میوه های زمستانی را روی آن میچینند و ارزشمندترین جزء این سفره کتاب حضرت حافظ است.
جالب است در میان همه خوراکی ها و هندوانه تابستانی یک میوه تابستانی دیگر هم در سفره شب چله اصفهانی ها خودنمایی می کند و آن انگوری است که در تابستان آن را به قول مادر بزرگها بقچه پیچ میکنند و در زیرزمینهای خنک برای چنین شبی نگهداری میکنند. تنقلاتی که اصفهانی ها روی کرسی میگذارند«چلسمه» نامیده میشود؛ این نام را قدیمی های اصفهان بهتر میشناسند. چلسمه شامل «برنجک» و «شاهدانه» می باشد. «گز» شیرین مخصوص و لذیذ اصفهانی جزء مواردی است که حتما باید روی کرسی شب یلدا چیده شده باشد.
میوه های خشک شده تابستانی هم از دیگر تنقلات محبوب اصفهانی ها در شب یلدا است. چه لذتی از این بالاتر که زیر کرسی کنار پدر بزرگها و مادر بزرگهای دوست داشتنی؛ این راویان زنده تاریخ، بنشینیم و به خاطرات شیرین و شنیدنی آنان گوش کنیم؛ درمیان حرف های شان میتوان از رسوم جالبی پرده برداشت که شاید در حال حاضرکمتر کسی آنها را بداند و انجام دهد.
آشهای مخصوص اصفهان برای یلدا
آش چغندر اصفهانی
یکی از خوشمزهترین آش های اصفهانی که در فصل زمستان طبخ میشود «آش چغندر» است. این آش در عین سادگی بسیار مقوی می باشد. همانطور که از اسمش پیداست مهمترین عنصر تشکیل دهنده این آش چغندر است که همراه با حبوبات، سبزی مخصوص آش، کشک و پیاز داغ یک غذای بینظیر اصفهانی را تشکیل می دهد. اگر تا حالا خوردن این آش را تجربه نکردید؛ توصیه میکنم برای یک بار هم که شده این خوشمزه زمستانی اصفهانی ها را امتحان کنید.
آش کدو حلوایی اصفهانی
کدبانوهای اصفهانی را به جرات میتوان استادان آشپزی دانست. فقط یک کدبانوی هنرمندست که میتواند کدو حلوایی را به آشی بی نظیر تبدیل کند که جزء جدایی ناپذیر سفره شب یلدا باشد. در برخی از مناطق اصفهان شب یلدا بدون آش کدو بی معناست. این آش اصفهانی جزء آن دسته آش ها است که هرکسی در زندگیش باید حداقل یکبار طعم آن را تجربه کند. ترکیبات این آش عبارتست از: کدو حلوایی، حبوبات، سبزی، برنج، کشک، و پیاز داغ.
رسوم اصفهانی شب یلدا
در گذشته در اصفهان، مرسوم بوده لباس های زمستانی و رختخواب ها را در ایوان خانه ها پهن میکردند تا به شب چله خوش آمدگویند. حافظ خوانی و شاهنامه خوانی از دیگر آیین های شب یلدا می باشدکه معمولا افراد خاصی آن را با آب و تاب برای همه به خصوص کودکان اجرا میکردند و یا افراد دیگری که سواد داشتند و تعدادشان در فامیل کم بود این کار را انجام می دادند.
شب یلدا و نوعروسان اصفهانی
دیگر رسم شب یلدا که برای اصفهانی ها اهمیت زیادی دارد، جشن شب یلدا یا به قول خودشان شب چله ای برای نو عروسان است که شاید در قدیم به شکل امروزی نبوده چون امروزه تجملات و چشم و هم چشمی با این رسم زیبا و ساده ادغام شده و به نظر این رسم قدیمی را مراسمی دست و پاگیر برای خانواده ها کرده است.
اما به هر حال مرسوم است که در دوران نامزدی، خانواده داماد هدایایی مانند لباس های گرم زمستانی، آجیل، میوه و شیرینی برای نوعروس خود هدیه می برند. حتی برخی خانواده ها هدایا را به گل فروشان و یا افراد متخصص این کار می دهند تا به زیبایی هرچه تمام تر آنها را تزیین کنند. در سال اول بعد از ازدواج، خانواده عروس همان هدایا را برای نوعروس و داماد خود می برند، تا به نوعی لطف خانواده داماد را جبران کرده باشند.
چه رسوم زیبایی ولی کاش کمی ساده تر بود تا فقط از کنار هم بودن لذت ببریم؛ از قصه های مادر بزرگ گرفته تا دیدن شادی عروس و داماد در خانه خودشان.
Yalda Night in Isfahan
The first thing that the people of Isfahan prepare for this night is a “Korsi” that reminds of the best days of life, childhood. All delicious foods such as nuts, pashmak, sweets, and winter fruits are placed on it, and the most valuable part of this table is the Hafez’s Divan.The snacks that the people of Isfahan put on the Korsi are called “chelesmeh”; This name is better known by the old people of Isfahan. chelesmeh includes “Berenjak” and “Cannabis”. Isfahani’s special and delicious “Gaz” is one of the things that must be arranged on the Yalda night Korsi
در تنظیم این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
https://www.eavartravel.com/en
